Γράφει ο φιλόλογος Χρίστος Π. Γαληρόπουλος
Σε πείσμα των καιρών, που θέλει την τεχνοκρατική εκπαίδευση να έχει περιορίσει σε βαθμό αξιακής υποτίμησης τις κλασικές σπουδές στη χώρα μας, ο φιλόλογος καλείται να διδάξει τη γραφή διδάσκοντας στον μαθητή κυρίως λογοτεχνία και ζητώντας του ταυτόχρονα να παραγάγει κυρίως κείμενα επιχειρηματολογίας – τις γνωστές μας εκθέσεις. Βεβαίως, έχουν γίνει βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, όπως προσπάθειες για εξοικείωση των μαθητών με διάφορα κειμενικά είδη πέρα από τα κείμενα γνώμης και τη λογοτεχνία. Ωστόσο, οι περισσότεροι μαθητές ούτε τη λογοτεχνία απολαμβάνουν ως αναγνώστες, ούτε κείμενα γνώμης και ανάπτυξης επιχειρημάτων μπορούν να συντάξουν, αφού ο προσχεδιασμένος λόγος επικρατεί και η αυτενέργεια περιττεύει.
Οι φιλόλογοι, σήμερα, βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Αντίθετα με τους φυσικούς ή τους μαθηματικούς, το αντικείμενο που διδάσκουν δεν κινεί το ενδιαφέρον της κοινωνίας έντονα. Ο γλωσσικός γραμματισμός γίνεται με αποσπασματικό τρόπο, από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου διδάσκεται με αυστηρά μεθοδολογικό ύφος, βυθισμένο σε ατέρμονες χρονικές και εγκλητικές αντικαταστάσεις (αρχαία ελληνικά) που οδηγεί τους μαθητές στην έντονη αποστροφή των γλωσσικών μαθημάτων. Η ερμηνεία των θαυμάσιων κειμένων της ελληνικής γραμματείας χρειάζονται να μεταφραστούν για να γίνουν κατανοητά, σαν να επρόκειτο για μεταφορά από μία ξένη γλώσσα στην ελληνική!
Όσον αφορά τη σύνταξη νεοελληνικού κειμένου, οι μαθητές αντλούν ιδέες όχι από το ευρύτερο κοινωνικό, πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο εντάσσονται αλλά από τα κείμενα της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης την οποία με έντονο ρυθμό παρακολουθούν (και ορθώς πράττουν) προκειμένου να κατακτήσουν ένα ακόμη εφόδιο στο δρόμο προς την μελλοντική τους αποκατάσταση.
Σήμερα, όταν ακούς τη λέξη φιλόλογος, κατευθείαν σου έρχεται στο μυαλό η κλασσική που μιλά μία παρωχημένη και ακατανόητη γλώσσα στους νέους και το αντικείμενο διδασκαλίας της περιττό. Η ιστορία αποτελεί, για την εκπαίδευσή μας, ένα μισητό μάθημα που μοιάζει ακατόρθωτο να παπαγαλίσει κανείς.
Στη χώρα της παράδοσης, του πολιτισμού, της ιστορίας και της αξιοθαύμαστης ελληνικής γλώσσας, γιατί η ενασχόληση με της κλασικές σπουδές γίνεται τόσο απωθητική;
Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Ναι, έχει δημιουργηθεί ένα αρνητικό στερεότυπο που και οι ίδιοι οι φιλόλογοι βοηθήσαμε με την εμμονή μας στην αναδιήγηση του κλέους των προγόνων. Δεν εκσυγχρονίσαμε τις μεθόδους μας, δεν διεκδικήσαμε την αλλαγή των συγγραμμάτων στην εκπαίδευσή μας, δεν προωθήσαμε τη σύζευξή της με την τεχνολογία, ώστε οι νέοι μας να μην ενηλικιώνονται και παραμένουν ιστορικά αναλφάβητοι. Οι περισσότεροι φιλόλογοι βρίσκονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εκτελώντας χρέη εκπαιδευτικού και διδάσκοντας συγκεκριμένα κείμενα με συγκεκριμένες προσεγγίσεις που έχουν καθοριστεί από τη μέριμνα που επιδεικνύει το υπουργείο για ένα συγκεκριμένο λόγο. Τις πανελλαδικές εξετάσεις.
Είναι βεβαίως εραστές του λόγου, οι περισσότεροι χειρίζονται πολύ καλά την ελληνική γλώσσα, διαβάζουν στον ελεύθερο χρόνο τους έργα που εμπίπτουν στα ενδιαφέροντα ενός φιλολόγου. Ωστόσο αντιμετωπίζονται ως οι παρίες, πολλές φορές, της εκπαίδευσης το ίδιο και οι σπουδές τους. Δύο – τρεις ώρες την εβδομάδα επιβάλλονται από το σύστημα, μόνο και μόνο, γιατί ως μάθημα, με το διακριτικό τίτλο «έκθεση», εξετάζεται στις εξετάσεις για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο.
Ωστόσο ο φιλόλογος είναι αυτός που αγγίζει την ουσία της ανθρώπινης φύσης. Είναι ο ορισμός του παιδαγωγού καθώς μπορεί να διαπλάσει το ανθρώπινο μυαλό και την ψυχή, εμφυσώντας διαχρονικές αξίες ενός επιβλητικού πολιτισμού, εμφυσώντας την γλώσσα, την ιστορία, την παράδοση του έθνους μας που μόνο εφόδια μπορεί να χαρίσει στους νέους. Είναι εκπληκτικό να μελετάς για τα μεγάλα πνεύματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, όπως ο Όμηρος, ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Σοφοκλής. Να ονειρεύεσαι μαζί με τον Καζαντζάκη, τον Καβάφη, Ελύτη, τον Ρίτσο και να έρχεσαι σε επαφή με τους συμβολισμούς και τις ηθικές αξίες του πνευματικού κόσμου του τόπου που ζεις. Και όλα αυτά στην μελωδικότερη, αναλυτικότερη και απαράμιλλη ελληνική γλώσσα.
Η τελειότερη εξίσωση είναι ο ελληνικός λόγος! Γλωσσικός και μαθηματικός ταυτόχρονα. Εκείνος που θαυμάζουν και υμνούν όλοι στον κόσμο. Αριθμοί και γράμματα ταυτίζονται. Στις ανθρωπιστικές σπουδές, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ισχυρές ακαδημαϊκές και ερευνητικές παραδόσεις και να αποτελέσουμε παγκόσμιο σημείο αναφοράς με συνάφειες και συνέργειες τμημάτων και σχολών από όλους τους κλάδους σπουδών αντίστοιχα με αυτές των μεγάλων πανεπιστημίων του εξωτερικού.
Ο ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός είναι απαραίτητος και αυτό αναγνωρίζεται διεθνώς. Τυχεροί όσοι ασκούν αυτό το επάγγελμα και όσοι θελήσουν να υπηρετήσουν τις κλασικές σπουδές αναστρέφοντας τη σημερινή αλγεινή εικόνα που τους θέλει αναγκαστικά γελαστούς και σιωπηρά ξεχασμένους …
Χρίστος Π. Γαληρόπουλος
Ms.c Φιλόλογος Α.Π.Θ